Skip to main content
Άρθρα

Επιβάλεται Εθνικό Σχέδιο Στήριξης Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων

Τις τελευταίες δεκαετίες παρακολουθούμε – με ραγδαία αυξανόμενο ρυθμό – τον αριθμό των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων και ειδικότερα των οικογενειακών επιχειρήσεων να μειώνεται και να αυξάνονται οι μεγάλες και πολυεθνικές εταιρείες οδηγώντας ουσιαστικά την τάξη των μεσαίων σε τάξη υπαλλήλων χωρίς την επιλογή ανάπτυξης επιχειρηματικότητας. Επιβάλλεται και επείγει να τεθεί υψηλά στις προτεραιότητές μας ένα στρατηγικό Εθνικό σχέδιο Επανεκκίνησης Μικρών και Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜμΕ) αλλά και Νεανικής Επιχειρηματικότητας που θα στοχεύει ουσιαστικά στην επανεκκίνηση της “πραγματικής” οικονομίας.

Επιβάλλεται και επείγει να τεθεί υψηλά στις προτεραιότητές μας ένα στρατηγικό Εθνικό σχέδιο Επανεκκίνησης Μικρών και Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜμΕ) αλλά και Νεανικής Επιχειρηματικότητας που θα στοχεύει ουσιαστικά στην επανεκκίνηση της “πραγματικής” οικονομίας.

Ο ρόλος των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜμΕ) στην οικονομία μιας χώρας είναι καθοριστικός. Για δεκαετίες το γνωρίζαμε και το βιώναμε στην Κύπρο. Οι ΜμΕ αποτελούσαν όχι μόνο τη “ραχοκοκαλιά” της Κυπριακής οικονομίας αλλά και μια βασική παράμετρο κοινωνικής ισότητας. Η ΜμΕ δεν αποτελεί απλά και μόνο ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα μιας αναπτυγμένης χώρας αλλά και ένα αποφασιστικό παράγοντα στην κοινωνική εξισορρόπηση, την απασχόληση, τη διατήρηση συνθηκών ανταγωνισμού, την εισαγωγή καινοτομιών και γενικότερα στη δυναμικό πρόοδο της οικονομίας.

Είναι πλέον εύκολα αντιληπτό ότι οι ΜμΕ στη χώρα μας καλούνται να ανταποκριθούν σε ένα ρευστότατο περιβάλλον ως προς τη χρηματοδότηση αλλά και την επιβίωσή τους έναντι σε μεγάλες επιχειρήσεις. Σε σχέση με τις ΜμΕ σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, οι Κυπριακής ΜμΕ αντιμετωπίζουν επιπρόσθετα προβλήματα αφενός λόγω του μικρού μεγέθους και της σχετικής γεωγραφικής απομόνωσης και αφετέρου λόγω τεχνολογικής υστέρησης αλλά και έλλειψης μηχανισμών ουσιαστικής στήριξης από το Τραπεζικό σύστημα αλλά και το κράτος. Δεν σηκώνει καμιά αμφιβολία ότι η επιβίωση και η ανάκαμψη των ΜμΕ, και κατ’ επέκταση της μικρομεσαίας τάξης , κρίνεται απαραίτητη για τον πλουραλισμό της οικονομίας και της κοινωνίας, σε μακροχρόνια βάση. Ενδεικτικό είναι και το ενδιαφέρον που επιδεικνύει η Ευρωπαϊκή Κοινότητα προς αυτή την κατεύθυνση.

Ευρωπαϊκά Προγράμματα

Το 2015 η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤαΕ) και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασαν την “Πρωτοβουλία για τις ΜμΕ” σε Ισπανία και Μάλτα με σκοπό να τονώσουν τον τομέα των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων. 3,5 Δις Ευρώ δόθηκαν σε ΜμΕ στην Ισπανία και 60εκ ευρώ στη Μάλτα. Τον Οκτώβριο του 2019 στα πλαίσια της Πρωτοβουλίας τριπλασιάστηκε η στήριξη σε Ρουμανικές ΜμΕ από 500εκ ευρώ σε 1,38δις ευρώ(το ίδιο το κράτος χορήγησε 150εκ ευρώ). Είναι προφανές ότι η Ευρωπαϊκή Κοινότητα αναγνωρίζει τη σημασία και τον καθοριστικό ρόλο που έχουν να διαδραματίσουν οι ΜμΕ στην οικονομία μιας χώρας. Χώρες με συγκριτικά γεωγραφικά πλεονεκτήματα σε σχέση με την Κύπρο (μέγεθος και γειτνίαση που διευκολύνει τις εξαγωγές) επενδύουν σε κρατικά προγράμματα και εκμεταλλεύονται πλήρως αντίστοιχα Ευρωπαϊκά, ενώ στην Κύπρο η μικρή και οικογενειακή επιχείρηση συνθλίβεται, χωρίς στήριξη και χωρίς προστασία, από τον αθέμιτο ανταγωνισμό από τη μία και το μεγάλο εισαγωγικό κεφάλαιο από την άλλη.

Η ενημέρωση για τέτοιου είδους προγράμματα και πρωτοβουλίες είναι τουλάχιστον πενιχρή και σχεδόν ανύπαρκτη στην περιφέρεια. Οι διαδικασίες δε πολύπλοκες και χρονοβόρες καθιστώντας τις ουσιαστικά απρόσιτες για μικρές επιχειρήσεις που δεν κατέχουν την τεχνογνωσία ή και τους πόρους, που είναι οι ίδιες επιχειρήσεις για τις οποίες συστάθηκαν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες.

Παροχή Χρηματοδοτήσεων

Την ίδια στιγμή απουσιάζει ένα Εθνικό Σχέδιο με βασικά κίνητρα στήριξης των ΜμΕ που να διασφαλίζει -όχι μόνο- την επιβίωση των υφιστάμενων ΜμΕ αλλά και να ενθαρρύνει νέες ΜμΕ να δραστηριοποιηθούν. Το ρευστό οικονομικό και τραπεζικό περιβάλλον και η αδυναμία σε πρόσβαση χρηματοδότησης καθιστούν το “επιχειρείν” της μικροκλίμακας τουλάχιστον ριψοκίνδυνο με αποτέλεσμα χιλιάδες νέοι μας να απορροφούνται με χαμηλή κλίμακα εισοδήματα σε μεγάλες εταιρείες, σπαταλώντας έτσι το πιο παραγωγικό κομμάτι της κοινωνίας αλλά και της οικονομίας μας.

Είναι θεμελιώδης η ανάγκη χρηματοδότησης ΜμΕ και στήριξης από το κράτος μέσα από μια σειρά κινήτρων που θα συμβάλουν στο να επανεκκινήσουν. Σε αντίστοιχους τομείς, όπου έχουν εφαρμοστεί κίνητρα η ανάπτυξη ήταν ραγδαία αλλά και άμεση. Οι περισσότερες επιχειρήσεις την τελευταία δεκαετία έχουν περιέλθει σε οικονομική δυσχέρεια με αποτέλεσμα να αδυνατούν να επενδύσουν ούτως ώστε να καταστούν ανταγωνιστικές. Μέσα από αποτελεσματική αναδιάρθρωση αρκετές από αυτές θα μπορούσαν να ορθοποδήσουν. Αντί τούτου βρισκόμαστε στη δίνη ενός φαύλου κύκλου, επιχειρήσεις που παρουσιάζουν εικόνα εγκατάλειψης ή έστω χρήζουν εκσυγχρονισμού χωρίς όμως το κεφάλαιο ή την πρόσβαση σε χρηματοδότηση για να επαναδραστηριοποιηθούν και να καταστούν ανταγωνιστικές. Τέτοιου είδους προγράμματα έχουν εφαρμοστεί στο εξωτερικό με μεγάλη επιτυχία (πρόσφατα και στην Ελλάδα) με χρηματοδοτήσεις που ξεκινούν από €15.000 και αυξάνονται ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης, το είδος, τους εργαζομένους, των επιλέξιμων δαπανών κοκ.

Παροχή Φορολογικών Κινήτρων

Εξίσου σημαντική -και σε απόλυτη συνάρτηση- με την εξεύρεση πόρων μιας ΜμΕ είναι και η παροχή φορολογικών κινήτρων που θα συμβάλουν στη βιωσιμότητά τους και θα οδηγήσουν τις ΜμΕ σε μεγαλύτερους κύκλους εργασιών. Ελάφρυνση, για παράδειγμα, φόρου, ανάλογα με τις δαπάνες προσωπικού στα πρότυπα επιτυχημένων μοντέλων που έχουν εφαρμοστεί σε Ισραήλ, Πολωνία και Ρωσία. Η Κατηγοριοποίηση και διαφοροποίηση/κλιμάκωση φορολογικών συντελεστών σε σχέση με το μέγεθος, τον κύκλο εργασιών, τον αριθμό των ατόμων από την ίδια οικογένεια που εργοδοτούνται, θα συνέβαλε μέγιστα στην αναζωπύρωση της τάξης των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων. Δεν είναι δυνατόν για παράδειγμα μια Μικρομεσαία Επιχείρηση να καταβάλει το ίδιο Δημοτικό Τέλος Σκυβάλων με μια ανταγωνιστική πολυεθνική επιχείρηση (Η νομοθεσία προβλέπει “Τέλος που δεν υπερβαίνει €854 για καταστήματα, αποθήκες, καφενεία” χωρίς καμία διαφοροποίηση ή διάκριση).

Χωροθετική πολιτική

Στο πλαίσιο της αύξησης της ανταγωνιστικότητας των ΜμΕ οφείλουμε να εξετάσουμε σοβαρές τομές στη Χωροθετική πολιτική όπως χαράσσεται -ή όπως παραλείπεται- στα Τοπικά Σχέδια των πόλεών μας. Τα Τοπικά Σχέδια σήμερα δίνουν τη δυνατότητα σε μεγάλης κλίμακας Εμπορικές αναπτύξεις να οικοδομούνται εντός ή/και πλησίον των Τοπικών Εμπορικών Κέντρων οδηγώντας ουσιαστικά τις ΜμΕ λόγω αθέμιτου ανταγωνισμού σε μαρασμό και αφανισμό. Το μέγεθος, η κλίμακα και το είδος μιας επιχείρησης θα έπρεπε να είναι άμεσα συνυφασμένο με τις εμπορικές επιπτώσεις που θα έχει στην Τοπική οικονομία με σαφείς και ξεκάθαρες πρόνοιες και όχι με “νεφελώδεις” πρόνοιες και “παραθυράκια”. Χώρες με σαφώς μεγαλύτερα μεγέθη από την Κύπρο έχουν καθορισμένα “Περιφερειακά Εμπορικά Κέντρα” στα οποία επιτρέπουν τη χωροθέτηση μεγάλων “Υπερκαταστημάτων” σε αυξημένη απόσταση από τα Τοπικά Εμπορικά Κέντρα των πόλεων. Τέλος, Πολεοδομικά Κίνητρα θα πρέπει να δοθούν σε συγκεκριμένες Εμπορικές αναπτύξεις σε τομείς που ένα μακροπρόθεσμο πλάνο θα περιέχει.

Η ισχυρή Μικρομεσαία Επιχείρηση, οι οικογενειακές επιχειρήσεις του τόπου μας αποτελούν το μέλλον στο οποίο θα πρέπει να επενδύσουμε σοβαρά και συντεταγμένα. Η προοπτική του “επιχειρείν” για τους νέους μας απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο και αντικαθιστάται από τη μόνη λύση του να εργοδοτηθούν σε μεγάλες εταιρείες για βιοποριστικούς λόγους. Η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία αλλά και βασικοί τομείς θα αρχίσουν -αν δεν έχουν ήδη- να εξαλείφονται με σοβαρές κοινωνικές συνέπειες. Για αρκετές από αυτές τις επιχειρήσεις είναι η ώρα μηδέν, το ίδιο όμως και για την -πραγματική- οικονομία του τόπου μας. Είναι η στιγμή να στρέψουμε το βλέμμα στη ραχοκοκαλιά της Κυπριακής Οικονομίας και να δώσουμε στη νέα γενιά την ελπίδα ότι μπορεί να αναπτύξει τις ικανότητές της επί ίσους όρους.

Για να αντιστραφεί η πρόσφατη τάση στασιμότητας της απασχόλησης στις ΜμΕ, χρειαζόμαστε πολιτικές για την καλύτερη προώθηση των ΜμΕ και ένα καλύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον για όλες τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης στη χρηματοδότηση για τους νέους

Ντέμπορα ΓκρίνφιλντΑναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια της ΔΟΕ για την Πολιτική