Να δοθεί η δυνατότητα στους πολίτες να έχουν ενεργό ρόλο και λόγο στα ζητήματα που τους αφορούν και που τους προβληματίζουν.  Πολίτες και Οργανωμένα σύνολα θα μπορούν να αιτηθούν την εγγραφή και συζήτηση θεμάτων στις αρμόδιες Κοινοβουλευτικές Επιτροπές. Με τη συλλογή 5 χιλιάδων υπογραφών (και ηλεκτρονικών), το αίτημα να εξετάζεται άμεσα από ειδική Επιτροπή της Βουλής και να εγγράφεται άμεσα για συζήτηση είτε στην αρμόδια Επιτροπή, είτε στην Ολομέλεια του Σώματος.

Ο κάθε πολίτης να έχει τη δυνατότητα μέσα από ηλεκτρονική πύλη και ειδική εφαρμογή (App) να θέτει ερωτήματα προς τους Βουλευτές ή να υποβάλει εισηγήσεις με τη δυνατότητα ο/η Βουλευτής να απαντά δημόσια στα ερωτήματα προς ενημέρωση των πολιτών.

Αντίστοιχα οι πολίτες να μπορούν να ασκούν το δικαίωμα της  αναφοράς (όπως ισχύει και στο Ευρωκοινοβούλιο). Οι αναφορές μπορούν να έχουν μορφή παραπόνου ή αιτήματος και να αφορούν ζητήματα ιδιωτικού ή δημόσιου συμφέροντος.

Δεν είναι αρκετή η παρουσία και μόνο ενός βουλευτή στα έδρανα. Οι πολίτες θα πρέπει να ενημερώνονται και για το Κοινοβουλευτικό του/της έργο. Πώς παράγει πολιτική, πώς συμβάλλει στη διαμόρφωση στρατηγικής, ποιές προτάσεις νόμου έχει καταθέσει, ποιές ερωτήσεις έχει υποβάλει, ποιές παρεμβάσεις έχει κάνει. Ποιό είναι το έργο που επιτελεί γενικότερα.

Όπως ισχύει και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τους Ευρωβουλευτές. Ο κάθε Βουλευτής να έχει τη δική του σελίδα στην οποία να αναρτώνται οι παρεμβάσεις και προτάσεις του, οι παρουσίες σε Επιτροπές και Ολομέλειες της Βουλής. Κάθε χρόνο, αντίστοιχα όπως πράττει και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, να εκδίδεται ετήσια αναφορά με το έργο κάθε Βουλευτή.

Είναι στοιχείο υγείας η εξέλιξη, η εναλλαγή και η ανανέωση. Αλλιώς, δημιουργούνται κατεστημένα, προκύπτει κορεσμός ή στασιμοτητα, καταστάσεις βαλτώνουν και δεν εξελίσσονται. Να οριστεί ο μέγιστος αριθμός θητειών στις 3, τόσο για Βουλευτές, όσο και για αξιωματούχους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και παράλληλα να εξεταστεί η δυνατότητα εφαρμογής της σχετικής πρόνοιας με αναδρομική ισχύ.

Μια χρονική περίοδος 15 ετών είναι παραπάνω από αρκετή για κάθε εκλεγμένο αξιωματούχο, ώστε να επιτελέσει και να ολοκληρώσει το έργο που επιθυμεί από την θέση ή την ιδιότητα του.

Η μη συμμετοχή Βουλευτή σε Κοινοβουλευτική Επιτροπή ή Ολομέλεια στην οποία συζητείται θέμα για το οποίο ενδεχομένως να έχει ιδίον ή επαγγελματικό συμφέρον σήμερα επαφίεται στη διακριτική ευχέρεια και πρωτοβουλία του ίδιου του Βουλευτή.

Οφείλει η Βουλή να θεσμοθετήσει βασικές αρχές και ξεκάθαρους κανόνες, ώστε  σε περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων ο Βουλευτής να εξαιρείται από τη συζήτηση του θέματος. Με την έναρξη κάθε Κοινοβουλευτικής περιόδου, να γίνεται ενυπόγραφη δήλωση από τον κάθε Βουλευτή για επαγγελματικά ζητήματα και ζητήματα που αφορούν τον ίδιο ή την οικογένειά του και να ενημερώνεται διαρκώς, ούτως ώστε να ρυθμίζεται εκ των προτέρων και με διαφάνεια το τεράστιο αυτό ζήτημα.

Στόχος της Βουλευτικής ασυλίας είναι η διασφάλιση της ανεξαρτησίας του βουλευτή και της απρόσκοπτης επιτέλεσης της αποστολής του. Το άρθρο 83 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας καθιερώνει στην πρώτη παράγραφο το ανεύθυνο των βουλευτών και στη δεύτερη παράγραφο το ακαταδίωκτο των βουλευτών.

Το ανεύθυνο των βουλευτών αφορά για γνώμη ή ψήφο που εκφράζουν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Η ασυλία αυτή των βουλευτών δεν αποτελεί δικαίωμα που έχει τεθεί για χάρη του δικού τους συμφέροντος, αλλά έχει λειτουργικά χαρακτηριστικά και αποτελεί θεσμική εγγύηση που υπάρχει υπέρ της Βουλής. Διασφαλίζεται ουσιαστικά στον κάθε βουλευτή το δικαίωμα να εκφράζεται και να ψηφίζει ελεύθερα, ανεξάρτητα και κατά συνείδηση.

Με τη δεύτερη ασυλία, το ακαταδίωκτο, διασφαλίζεται ότι κάθε βουλευτής κατά τη διάρκεια και μόνο της θητείας του δεν διώκεται, ούτε συλλαμβάνεται ή φυλακίζεται, χωρίς την προηγούμενη άδεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Αυτή η προστασία περιλαμβάνει πράξεις ή παραλείψεις του βουλευτή όχι μόνο κατά τη διάρκεια της άσκησης των καθηκόντων του (όπως το ανεύθυνο) αλλά και ανεξάρτητα από αυτά, δηλαδή και όταν ενεργεί και παραβιάζει το νόμο κατά την προσωπική του ιδιότητα, όπως δηλαδή κάθε άλλος πολίτης.

Το ζητούμενο δεν είναι η κατάργηση της ασυλίας των βουλευτών, αλλά ο εξορθολογισμός της και ο δικαιοτερος προσδιορισμός των ορίων της βάσει της σχετικής νομοθεσίας. Το ανεύθυνο του βουλευτή για τη γνώμη ή την ψήφο του είναι διαχρονικά έγκυρο και απαραίτητο. Ως προς το ακαταδίωκτο, λύση μπορεί να αποτελεί η αντιστροφή του κανόνα: ο βουλευτής να διώκεται, όπως κάθε άλλος πολίτης, εκτός αν αποφασίσει διαφορετικά το Ανώτατο Δικαστήριο.

Προσωπικά, προσυπογράφω εκ των προτέρων ότι σε περίπτωση εκλογής μου δεν επιθυμώ Βουλευτική ασυλία (ως προς το ακαταδίωκτο), για ζητήματα δηλαδή που ΔΕΝ αφορούν την κοινοβουλευτική μου δράση.

Μέχρι σήμερα δεν γίνεται κανένας ανεξάρτητος έλεγχος στις δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων τών υπό αναφορά αξιωματούχων, αντίθετα, ελέγχονται από Βουλευτές. Οι Βουλευτές δηλαδή εκτός από ελεγκτές είναι και ελεγχόμενοι. Εξετάζουν τις δικές τους δηλώσεις «Πόθεν Έσχες», των συναδέλφων τους, των αρχηγών των κομμάτων τους.

Πέραν τούτου, η δημοσιοποίηση των δηλώσεων των περιουσιακών στοιχείων με το υφιστάμενο πλαίσιο αφορά μόνο τα περιουσιακά στοιχεία των ελεγχόμενων αξιωματούχων και όχι των ανήλικων τέκνων και των συζύγων τους. Συνεπώς, για ποιά λογοδοσία και για ποιον έλεγχο μιλάμε ενάντια στη διαφθορά, όταν οι ελεγχόμενοι αξιωματούχοι μπορούν να αποκρύπτουν κινητή και ακίνητη περιουσία, πιθανώς απότοκο αθέμιτου πλουτισμού;

Επιβάλλεται η θεσμοθέτηση ενός ανεξάρτητου ελέγχου των δηλώσεων περιουσιακών στοιχείων που να περιλαμβανει συζύγους και τέκνα των αξιωματούχων.

Οι αποκαλύψεις του Al Jazeera έδωσαν ήχο και εικόνα σε όσα κατά καιρούς υποψιαζόμασταν. Η αυτονόητη παραίτηση των πρωταγωνιστών του βίντεο δεν αποδείχθηκε και τόσο αυτονόητη στην πράξη, καθώς δεν υπάρχει απλοποιημένη και αυτοματοποιημένη πρόνοια στους σχετικούς κανονισμούς και την νομοθεσία. Με άλλα λόγια, αυτό επαφίεται στην “ευθιξία” του κάθε αξιωματούχου. Είναι τουλάχιστον προκλητικό προς την ίδια την κοινωνία να θεωρείται η παραίτηση ως ανάληψη ή απόδοση ευθύνης.

Είναι ξεκάθαρο ότι βουλευτές οι οποίοι νομοθετούν και έχουν ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικών, θα πρέπει θεσμοθετημένα να απέχουν των καθηκόντων τους μέχρι να διερευνηθούν οι πιθανές ευθύνες. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας και μέχρι την έκδοση τελικού πορίσματος, θα πρέπει να  είναι αυτονόητη η παγοποίηση των όποιων προνομίων, επιδομάτων και ωφελημάτων και σε περίπτωση καταδίκης η παραδοχής, η άμεση και οριστική αφαίρεση αυτών των προνομίων (ακόμα και σε περιπτώσεις που λόγω αποδοχής ή συνεργασίας τους, μετατρέπονται σε μάρτυρες κατηγορίας). Σε περίπτωση αθώωσης, να προνοείται επιστροφή των ωφελημάτων με αναδρομική ισχύ.

Επιβάλλεται ο καθορισμός της μεθοδολογίας καταβολής της βουλευτικής αποζημίωσης προκειμένου να διορθωθούν οι διάφορες παραδοξότητες και στρεβλώσεις του παρελθόντος.  Ουσιαστικά για να μην προκληθεί λαϊκή αντίδραση, ο μισθός των βουλευτών αυξανόταν με έμμεσο τρόπο, μέσω των επιδομάτων παραστάσεων και γραμματειακών υπηρεσιών που εξακολουθούν μέχρι σήμερα να παραχωρούνται ως συμπλήρωμα του μισθού τους, καθιστώντας τα μάλιστα και συντάξιμα. Προκαλεί επίσης εντύπωση ότι το ποσό για οδοιπορικά είναι το ίδιο για όλους τους Βουλευτές, ανεξαρτήτως της επαρχίας στην οποία διαμένουν.

Ως εκ τούτου θεωρείται επιβεβλημένη η αποσαφήνιση του νεφελώδους ζητήματος της αντιμισθίας των Βουλευτών με στόχο τη διαφάνεια και το περί δικαίου αίσθημα.

Είναι επίσης επιβεβλημένη η διασύνδεση της αντιμισθίας ενός Βουλευτή με την παραγωγή κοινοβουλευτικού έργου. Δεν νοείται παραδείγματος χάριν, Βουλευτής να απουσιάζει ή να απέχει από συνεδριάσεις  Επιτροπών στις οποίες είναι μέλος, χωρίς να υπάρχει  επαρκής αιτιολόγηση (σοβαρό κώλυμα ή ανωτέρα βία, απουσία στο εξωτερικό για σκοπούς της Βουλής) αλλά παρόλα αυτά να λαμβάνει κανονικά την πλήρη αντιμισθία του. Ακολουθώντας αντίστοιχες πρακτικές (π.χ. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο), ο Βουλευτής θα πρέπει να αμείβεται σε σχέση με τις παρουσίες του σε Επιτροπές και Ολομέλειες της Βουλής. Σε περίπτωση απουσιών το αντίστοιχο ποσό να αποκόπτεται βάσει συγκεκριμένης κλίμακας και να κατατίθεται σε Ειδικό Ταμείο της Βουλής για κοινωφελείς σκοπούς.

Η πανδημία ανέδειξε μια διαχρονική αδυναμία του κράτους μας αλλά και της Βουλής να εκσυγχρονίζεται και να συμβαδίζει με την εποχή της. Τα ζητήματα που προέκυψαν, σε συνδυασμό με τις πρακτικές δυσκολίες που η πανδημία επέβαλε, καθιστούσαν απαραίτητη την συμπερίληψη της δυνατότητας τηλεδιάσκεψης για την πραγματοποίηση συνεδριάσεων της Βουλής, Επιτροπών και Ολομέλειας. Αυξάνεται ο παραγωγικός χρόνος, παρέχεται η δυνατότητα για περισσότερες και πιο συχνές συνεδρίες.

Τα νομοσχέδια και οι προτάσεις νόμου που εκκρεμούν ενώπιον της Βουλής, αρκετά εκ των οποίων νευραλγικής σημασίας, είναι αρκετά.  Η Βουλή δεν θα πρέπει να διακόπτει τις εργασίες της το καλοκαίρι για 6 εβδομάδες, ενώ θα πρέπει να αυξηθούν και οι έκτακτες συνεδρίες της Ολομέλειας εκεί και όπου χρειάζεται.

Οι Κοινοβουλευτικές Επιτροπές της Βουλής των Αντιπροσώπων πρέπει να εμπλουτιστούν και να εκσυγχρονιστούν τα χαρτοφυλάκια τους. Η εποχή μας εκσυγχρονίζεται, είναι τουλάχιστον ανάγκη να εκσυγχρονιστεί και η Νομοθετική μας πρακτική. Να συσταθούν “μόνιμες” ειδικές επιτροπές:

• Ειδική επιτροπή θεσμών και διαφάνειας
• Ειδική επιτροπή έρευνας, καινοτομίας και τεχνολογίας
• Ειδική επιτροπή νεολαίας και ίσων ευκαιριών

Να αξιοποιηθεί ακόμη περισσότερο η ορθότατη πρωτοβουλία της “Παράλληλης Βουλής” με περισσότερη συμμετοχή και ρόλο στις εργασίες της Βουλής και με ουσιαστικά κίνητρα σε όσους αξιόλογους ανθρώπους είναι διατεθειμένοι να συμβάλουν με τις γνώσεις τους στην παραγωγή ουσιαστικής πολιτικής.